„poświadczenie zwolnienia”. Procedura zwolnienia z obozu koncentracyjnego występowała bardzo rzadko. Mogła być wszczęta np. w przypadku więźniów skierowanych do obozu na podstawie wydanego przez Gestapo nakazu o zastosowaniu wobec nich „aresztu ochronnego” – Schutzhaftbefehl lub decyzji Kripo o „areszcie prewencyjnym” – Vorbeugungshaft. Jeśli placówka policyjna – Gestapo lub Kripo – wydająca taki nakaz decydowała się na jego uchylenie, to w obozie przeprowadzano procedurę zwalniania więźnia. Nad jej przebiegiem czuwał referat przyjęć i zwolnień i sporządzał odpowiednią dokumentację, która trafiała do kartoteki więźnia. O zwolnieniu i jego terminie informowano odpowiednią placówkę policyjną w celu sprawowania nad zwolnionym nadzoru w miejscu zamieszkania; sam zwolniony zobowiązany był zaś do stawienia się w wyznaczonej placówce Gestapo. W tym konkretnym przypadku zwalniany z KL Mauthausen więzień miał się zgłosić w Stapoausenstelle w Gnieźnie. Często więzień nie znał powodów swego zwolnienia. Niekiedy było to wynikiem starań rodziny na zewnątrz obozu, która próbowała dotrzeć do odpowiednich funkcjonariuszy Gestapo lub Kripo i za pomocą łapówek „przekonać” ich do odwołania nakazu ochronnego lub prewencyjnego aresztowania. Innym znowu razem o wydostanie więźnia z obozu starały się wazne organizacje i instytucje międzynarodowe. Przed opuszczeniem obozu więźniowie przechodzili kwarantannę wyjściową, gdzie traktowano ich łagodniej. Musieli też poddać się badaniu lekarskiemu, które mogło opóźnić zwolnienie, jeśli byli zbyt wycieńczeni lub ranni. Następnie wydawano odebraną im przy przyjęciu odzież i przyjmowano pisemne zobowiązanie, że zachowają w tajemnicy wszystko, czego byli świadkami w obozie. O dochowaniu tajemnicy przypominano im podczas wizyt na Gestapo w miejscu zamieszkania. Rygor dozoru polcyjnego łagodniał nieco po podjęciu stałej pracy, do czego też byli zobligowani. Zwolnienie było normalną procedurą w przypadku więźniów o kategorii uwięzienia Erziehungshäftlinge – „więzień wychowawczy”, których zwalniano po odbyciu kary 56 dni pobytu w obozie, za naruszenie dyscypliny pracy (po odbyciu kary wracali do miejsca pracy lub do dyspozycji Urzędu Pracy).
